Trong buổi tọa đàm “Công nghệ xử lý rác – Lựa chọn nào phù hợp ?” do Báo Đại biểu Nhân dân Tổ chức, Ông Nguyễn Quang Huân, Uỷ viên Uỷ ban khoa học, công nghệ và môi trường của Quốc hội đã khẳng định “Chỉ 2% lượng rác được chôn lấp đúng cách”. Vậy ý kiến này như thế nào ? Cùng Môi trường & Đời sống theo dõi qua nội dung bài viết sau nhé.
Việt Nam hiện đang sử dụng công nghệ ủ phân compost và khí sinh học để xử lý chất thải. Ngoài ra, một số phương pháp xử lý chất thải không sử dụng năng lượng để phân hủy chất thải hữu cơ.
Năm 2020, chính phủ Việt Nam đã ban hành Luật Bảo vệ Môi trường mới. Trên thực tế, theo số liệu của Bộ Tài nguyên và Môi trường, 70% lượng rác thải trên cả nước được xử lý tại các bãi chôn lấp. Tuy nhiên, 70% này được xử lý chôn lấp không đúng cách theo các hướng dẫn vệ sinh tiêu chuẩn. Đây là một lý do khiến Luật Bảo vệ Môi trường 2020 không khuyến khích phương pháp xử lý này.
Xử lý chất thải đòi hỏi công nghệ đắt tiền, khó thực hiện và không bền vững về mặt tài chính. Công nhân cũng rất khó phân loại rác thủ công, đó là lý do tại sao phương án thứ hai là sử dụng nhà máy xử lý, tuy nhiên nhà máy xử lý rác hoạt động tạo ra khí sinh học ảnh hưởng đến sức khỏe của người lao động.
Xử lý rác hữu cơ thành phân compost, phân vi sinh là phương pháp xử lý rác hữu cơ phổ biến thứ ba. Tuy nhiên, phương pháp này không hiệu quả lắm vì không có hệ thống phân loại thích hợp. Ngoài ra, phương pháp này có thể khiến cây nông nghiệp và đất bị ô nhiễm nếu nó được áp dụng cho các loại cây trồng thông thường. Hơn nữa, phương pháp này cũng có thể dẫn đến chết cây do sự hiện diện của kim loại nặng trong chất thải.
Có rất nhiều loại công nghệ khác nhau đã được sử dụng trong những năm gần đây. Một trong số đó là việc sử dụng điện từ việc đốt chất thải mà không thực sự đốt chất thải. Thật không may, phương pháp công nghệ này gây ô nhiễm cao và hầu như không làm sạch không khí; nó chỉ làm sạch không khí khỏi rác trên mặt đất. Do đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường phải ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 61-MT: 2016 / BTNMT. Quy chuẩn này yêu cầu lò đốt phải đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật tối thiểu.
Còn công nghệ đốt rác phát điện mà các đại biểu đã đề cập, hiện có hai nhà máy ở Cần Thơ và ở Hà Nội vừa vận hành phát thử. Không biết Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có số liệu về khí thải của công nghệ này như thế nào, có đáp ứng được tiêu chuẩn của của Luật hay không?
Để tạo ra điện, rác được khí hóa và được sử dụng làm nguyên liệu đầu vào cho nhà máy điện. Khi kết hợp với phát điện, kỹ thuật này biến khí sinh học thành một nguồn năng lượng khô, làm khô chất thải. Tiếp theo, các dây chuyền sản xuất khác sử dụng viên nén làm đầu vào cho các quy trình của họ. Khí hóa các loại rác phá hủy động cơ đốt trong bằng cách sử dụng trực tiếp nguyên liệu đầu vào của chúng.
Gần đây nhất Thông tư 02/2022/TT-BTNMT quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường của Bộ Tài nguyên và Môi trường, muốn áp dụng công nghệ đốt rác và phát điện thì phải khuyến khích phân loại được rác. Tuy nhiên, cũng có độ trễ trong quá trình triển khai truyền thông, vận động người dân thực hiện khâu phân loại ngay từ đầu nguồn.
Hiện tại ở Việt Nam đã có bước đầu tiên trong công nghệ xử lý rác thải, vì thế chúng ta nên có nhiều hoạt động đầu tư vào công nghệ xử lý rác hợp lý ngay từ bây giờ.